PaO₂/FiO₂ là gì? Công thức, cách tính và vai trò của máy tạo oxy, máy trợ thở

1. Giới thiệu

Chỉ số PaO₂/FiO₂ (P/F ratio) là thước đo quan trọng giúp đánh giá khả năng trao đổi oxy của phổi. Chỉ số này thường được sử dụng trong chẩn đoán và theo dõi:

• - Thiếu oxy máu.

• - Viêm phổi nặng.

• - Hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS).

• - Các bệnh lý hô hấp mạn tính hoặc COVID-19.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu PaO₂/FiO₂ là gì, ý nghĩa của nó, cách tính chuẩn xác và cách ước lượng tại nhà. Đồng thời, chúng ta cũng tìm hiểu mối liên hệ giữa chỉ số này với việc sử dụng máy tạo oxy và máy trợ thở.

---

2. PaO₂/FiO₂ là gì?

• - PaO₂ (Partial Pressure of Oxygen): Áp suất riêng phần oxy trong máu động mạch, đo bằng khí máu động mạch. Đây là “thước đo chuẩn” của lượng oxy trong máu.

• - FiO₂ (Fraction of Inspired Oxygen): Tỷ lệ oxy trong hỗn hợp khí hít vào. Không khí bình thường có FiO₂ = 0,21 (21% oxy).

• - PaO₂/FiO₂ (P/F ratio): Là tỷ lệ phản ánh mối quan hệ giữa oxy máu và lượng oxy hít vào, cho thấy phổi có đang hoạt động tốt trong việc trao đổi khí hay không.

👉 Hiểu đơn giản: P/F giống như “chỉ số hiệu suất phổi”, cho biết oxy đi từ không khí vào máu hiệu quả đến mức nào.

---

3. Ý nghĩa lâm sàng của PaO₂/FiO₂

Dựa vào chỉ số P/F, bác sĩ phân loại mức độ thiếu oxy:

PaO₂/FiO₂	Tình trạng	Ý nghĩa lâm sàng	Gợi ý thiết bị hỗ trợ
> 300	Bình thường hoặc nhẹ	Phổi trao đổi oxy tốt	Không cần hoặc chỉ cần máy tạo oxy liều thấp
200 – 300	Thiếu oxy nhẹ	Cần theo dõi, hỗ trợ oxy nếu cần	Máy tạo oxy tại nhà
100 – 200	Thiếu oxy trung bình	Nguy cơ cao, cần hỗ trợ tích cực	Máy trợ thở không xâm nhập (CPAP/BiPAP)
≤ 100	Thiếu oxy nặng	ARDS, cấp cứu, cần thở máy xâm nhập	Máy thở xâm nhập tại ICU

👉 Đây là căn cứ để quyết định khi nào chỉ cần máy tạo oxy, khi nào phải dùng máy trợ thở hoặc thở máy.

 

---

4. Cách tính PaO₂/FiO₂

a) Tại bệnh viện – chính xác nhất

• - Lấy PaO₂ từ kết quả khí máu động mạch.

• - Xác định FiO₂ (không khí = 0,21, oxy tinh khiết = 1,0).

• - Tính: P/F = PaO₂ ÷ FiO₂.

Ví dụ: PaO₂ = 80 mmHg, FiO₂ = 0,21 → P/F ≈ 380 (bình thường).

b) Ước tính tại nhà – tham khảo

Ước lượng PaO₂ từ SpO₂ (máy đo nồng độ oxy đầu ngón tay)

• - SpO₂ 95–100% → PaO₂ ~ 80–100 mmHg.

• - SpO₂ 90% → PaO₂ ~ 60 mmHg.

• - SpO₂ 80% → PaO₂ ~ 45–50 mmHg.

Ước lượng FiO₂ từ lưu lượng oxy qua ống mũi

• - 1 L/phút → ~0,24.

• - 2 L/phút → ~0,28.

• - 3 L/phút → ~0,32.

• - 4 L/phút → ~0,36.

Thay thế bằng S/F ratio (SpO₂/FiO₂)

Khi không có PaO₂, có thể dùng SpO₂/FiO₂ (S/F ratio). Nhiều nghiên cứu cho thấy S/F có mối liên hệ khá chặt với P/F và hữu ích trong thực hành tại nhà.

 

 

---

5. Yếu tố gây sai số khi đo tại nhà

• - Thiết bị: Máy SpO₂ rẻ tiền, kém chất lượng.

• - Điều kiện bên ngoài: Tay lạnh, run, sơn móng, ánh sáng mạnh.

• - Phương pháp cho oxy: Ống mũi, mặt nạ, HFNC, máy tạo oxy… cho FiO₂ khác nhau.

• - Tư thế và vận động: Đang vận động mạnh hoặc thay đổi tư thế đột ngột.

👉 Kết quả P/F tự tính chỉ để tham khảo xu hướng, không thay thế chẩn đoán y khoa.

 

---

6. Khi nào cần đến bệnh viện ngay?

• - SpO₂ ≤ 90% kéo dài, dù đã thở oxy.

• - P/F < 200 kèm khó thở, tím môi, vã mồ hôi.

• - Có bệnh nền nặng: tim, phổi, tiểu đường, suy thận.

• - Triệu chứng diễn biến xấu rất nhanh.

---

7. Vai trò của máy tạo oxy và máy trợ thở

• Máy tạo oxy:

  • - Cung cấp oxy liên tục với FiO₂ cao hơn không khí thường.

  • - Phù hợp cho bệnh nhân thiếu oxy nhẹ – trung bình, bệnh phổi mạn tính, người hồi phục sau viêm phổi.

  • - Giúp duy trì SpO₂ ổn định tại nhà.

  •  

  • 

  •  

• Máy trợ thở (CPAP, BiPAP, máy thở xâm nhập):

  • - Dành cho bệnh nhân có PaO₂/FiO₂ ≤ 200 hoặc không đáp ứng với máy tạo oxy.

  • - Cung cấp áp lực dương hỗ trợ hô hấp, cải thiện trao đổi khí.

  • - Thường dùng trong bệnh viện, nhưng một số máy BiPAP có thể hỗ trợ tại nhà theo chỉ định.

  •  

  • 

  •  

👉 Việc lựa chọn máy tạo oxy hay máy trợ thở phải dựa vào chỉ số P/F kết hợp với tình trạng lâm sàng, do bác sĩ hướng dẫn.

---

8. Kết luận

• - PaO₂/FiO₂ là chỉ số quan trọng để đánh giá mức độ thiếu oxy và hiệu quả hô hấp.

• - Có thể tính chính xác tại bệnh viện hoặc ước lượng tại nhà bằng SpO₂ và FiO₂.

• - Theo dõi chỉ số này giúp xác định khi nào chỉ cần máy tạo oxy, khi nào phải chuyển sang máy trợ thở.

• - Tuy nhiên, tự theo dõi tại nhà chỉ mang tính hỗ trợ, không thay thế tư vấn của bác sĩ.

Công ty TNHH thiết bị y tế Việt Hà – Cung cấp máy tạo oxy và máy trợ thở chính hãng, giải pháp an toàn và hiệu quả cho sức khỏe hô hấp của bạn.

 

CÔNG TY TNHH THIẾT BỊ Y TẾ VIỆT HÀ

🏠 TP HCM: 451/36 Tô Hiến Thành, P.14, Q.10, TP HCM
☎️ TP HCM: 0926 739 333

🏠 HN: 11 ngõ 2 Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội
☎️ Hà Nội: 0919 739 333
🌐 Website: https://viha.vn